Osteoporoz en yaygın metabolik kemik hastalığıdır. Beklenen yaşam süresinin uzaması ile önemli bir halk sağlığı problemi haline gelmiştir. Osteoporozda kemik kırılganlığı artar. Düşük travma sonucu kırık oluşabilir. Genellikle 45 yaştan sonra başlar ve yaşla birlikte görülme sıklığı artar. 50–60 yaş arası bayanlara yüzde 40–55, 60–70 yaş arasında yüzde 75, 70 yaş üzerinde ise yüzde 85–90 olarak bildirilmektedir.
Osteoporozu toplum sağlığı sorunu haline getiren yönü kırıkla olan bağlantısıdır. Beyaz ırkta 50 yaşında kadınların yüzde 40, erkeklerin yüzde 13’ünün kalan yaşamlarında kırık geçireceği öngörülmektedir. Osteoporotik kırıklar genellikle omurga, kalça ve el bileği şeklindedir.
Osteoporoz için risk faktörleri nelerdir?
Osteoporoza neden olan çok sayıda risk faktörü bilinmektedir. Bu risk faktörlerinin bir kısmı değiştirilemez (yaş, ırk, genetik yapı gibi), bir kısmı ise değiştirilebilir (beslenme, sedanter yaşam, sigara gibi) faktörlerdir. Yeterli kalsiyum alımının büyüme ve gelişme döneminde sağlıklı kemik gelişimi açısından önemli olduğu kadar, ileri yaşlarda da kemik kütlesi korunması açısından da büyük öneme sahiptir.
Yetersiz miktarda alınan çeşitli vitamin ve mineraller (magnezyum, çinko, bakır, fluorid, vitamin C,K, A gibi) veya aşırı miktarda tüketilen protein, sodyum, kafein, alkol, sigara gibi maddeler osteoporoz yönünden önemli risk faktörleri oluşturabilmektedir. Düzenli egzersizde kemik mineral yoğunluğunu arttırmaktadır.
Osteoporozda tanı yöntemleri nelerdir?
Osteoporoz tanısı kemik mineral yoğunluğu ölçümü ile konur, kısa süren ağrısız bir ölçümdür. Kemik mineral yoğunluğuna göre kişi üç kategoriden birine sokulur: Normal, düşük kemik kütlesi (osteopeni) ve osteoporoz. Kemik mineral yoğunluğu ne kadar düşükse kırık riskinin o kadar yüksek olduğu kabul edilir.
Osteoporozdan nasıl korunulur?
Osteoporozdan korunma çocukluk çağında başlar ve yaşam boyu devam eder. Korunma, yeterli bir kalsiyum alımı, düzenli egzersiz ve kadınlarda yeterli östrojen erkeklerde ise yeterli testosteron düzeylerinin sağlanmasını kapsar. Çocukluk, adolesan dönem ve genç erişkinlik dönemlerinde güçlü kemikler oluşturulması ileri yaşlarda osteoporoz gelişiminden korunmak için önemlidir. Düzenli fiziksel aktivite, örneğin yürüyüş, aerobik veya merdiven inme-çıkma, kemik kuvvetini arttırmada önemlidir.
İleri yaşlarda kemik kaybından korunma nasıl olur?
Kadınlarda kemik kaybı genellikle kırklı yaşlarda başlar. Kronik hastalığı olan, kemik kaybını arttırıcı ilaç kullanan veya diğer risk faktörlerine sahip kişilerde daha erken yaşlarda başlayabilir. Kemik kaybı menopoz sonrası ilk birkaç yılda en hızlıdır. Erkeklerde ise kemik kaybı ellili yaşlarda başlar. Yaşlı kadın ve erkekler için yeterli kalsiyum (1200mg/gün) ve D vitamini (400–800 IU/gün) alımı büyük önem taşır. Ayrıca fiziksel olarak aktif kalma, kasların kuvvetli kalması, eklemlerin esnekliği ve kemik kuvveti açısından önemlidir.
Diyetsel kalsiyum ve D vitamini kaynakları nelerdir?
Dengeli bir diyette süt ürünlerinin yanında yeşil yapraklı sebzelerde bulunmalıdır. Günlük önerilen 1 bardak süt, 1 bardak yoğurt, en az bir kibrit kutusu kadar peynir ve bir tabak yeşil yapraklı sebzedir. Bazı yiyecekler kalsiyum ile etkileşerek vücuttan emilimini azaltabilirler. Yüksek miktarda oksalat (ıspanak, pancar gibi) ve fitat (bakla, bazı fasulye ve tahıllar) içeren besinler aynı anda alındığında kalsiyum emilimini bozarlar.
D vitamini normal gün ışığına maruz kalma sonucu deride sentezlenir. Günde 15 dakika güneş ışığına maruz kalma vücudun yeterli D vitamini oluşturma ve depolaması için yeterlidir. Deri tarafından D vitamini yapımı yaşla birlikte azalır.
Leave a comment